Tiêm chủng cho trẻ: đúng và sai

Tiêm chủng cho trẻ em tại BV Nhi Đồng 1

Ngày nay, việc tiêm chủng cho trẻ đã trở thành việc làm không thể thiếu để bảo vệ các bé không phải mắc phải một số bệnh lây nhiễm thường gặp. Theo ghi nhận của chúng tôi, hàng ngày tại bệnh viện Nhi Đồng 1 có khoảng trên dưới 100 lượt trẻ đến để được tham vấn và tiêm ngừa. Bài viết dưới đây là tập hợp những quan niệm thường gặp của các bậc phụ huynh và phân tích quan niệm đó đúng hay sai.

1. Trẻ em tiêm chủng nhiều sẽ chậm lớn.

- SAI. Trẻ em tiêm chủng nhiều vẫn phát triển bình thường. Tiêm chủng càng nhiều bệnh, trẻ càng được bảo vệ tốt hơn, nguy cơ mắc bệnh cũng giảm nhiều nên sẽ có sức khỏe tốt.

2. Trẻ bị sốt sau tiêm ngừa sẽ có đáp ứng miễn dịch tốt hơn trẻ không sốt

- SAI. Tùy theo đáp ứng của cơ thể mỗi người mà trẻ có sốt hoặc không sốt sau tiêm. Điều này không ảnh hưởng gì đến đáp ứng miễn dịch.

3. Cần tiêm chủng cho trẻ càng sớm càng tốt

- ĐÚNG. Nên tiêm chủng cho trẻ càng sớm càng tốt theo lịch tiêm chủng của từng loại vắc xin do nhà sản xuất qui định. Ví dụ: vắc xin viêm màng não mủ do HIB nên bắt đầu tiêm từ 2 tháng tuổi, vắc xin ngừa viêm gan siêu vi B và ngừa lao nên tiêm ngay sau khi trẻ vừa ra đời. Trẻ được tiêm chủng sớm sẽ giảm tỷ lệ mắc bệnh.

4. Tiêm chủng bằng vắc xin kết hợp (một mũi tiêm ngừa được cùng lúc nhiều bệnh) tốt hơn vắc xin chỉ ngừa một bệnh.

- SAI. Thật ra tất cả các vắc xin đều có khả năng bảo vệ tương đương nhau và mỗi loại đều có những ưu khuyết điểm riêng. Ví dụ: tiêm vắc xin kết hợp tiện hơn ở chỗ không phải đi lại nhiều lần và trẻ chỉ bị đau một lần duy nhất nhưng khuyết điểm là giá thành cao và khi trẻ xảy ra dị ứng sẽ không biết trẻ dị ứng với loại vắc xin nào.

5. Vắc xin cúm không ngừa được cúm gia cầm H5N1

- ĐÚNG. Hiện nay các vắc xin cúm chỉ ngừa được bệnh cúm người chứ không ngừa được cúm gia cầm.

6. Trẻ đang bị bệnh thì không tiêm vắc xin được

- ĐÚNG VÀ SAI. Trẻ bị bệnh nhẹ như ho, sổ mũi, rối loạn tiêu hóa vẫn có thể tiêm ngừa và đáp ứng miễn dịch sẽ tương đương với trẻ mạnh. Tuy nhiên, nếu trẻ bị bệnh cấp tính trung bình hoặc nặng, sốt cao hoặc dị ứng thì nên hoãn tiêm ngừa.

7. Vắt chanh hoặc dùng lòng trắng trứng gà bôi vào chỗ tiêm sẽ giúp chỗ tiêm không bị tấy.

- SAI. Không nên bôi bất cứ thứ gì lên chỗ tiêm vì điều đó có thể là nguyên nhân dẫn đến nhiễm trùng cho trẻ.

8. Trẻ bị dị ứng với trứng sẽ không tiêm được vắc xin sởi-quai bị-rubella.

- ĐÚNG. Một số vắc xin sống giảm độc lực như sởi-quai bị-rubella được nuôi cấy trên phôi gà nên sẽ không tiêm được cho những trẻ bị dị ứng với trứng.

9. Các phản ứng sau tiêm ngừa như nổi cục, tấy đỏ nơi tiêm, sốt, quấy khóc sẽ làm mất tác dụng của vắc xin.

- SAI. Các biểu hiện trên chỉ là những phản ứng thông thường và nhẹ xảy ra ở một số ít trẻ sau tiêm vắc xin, chỉ cần dùng thuốc hạ sốt giảm đau và chườm mát cho trẻ. Các triệu chứng này sẽ hết sau 1-2 ngày và không làm mất đi tác dụng phòng bệnh của vắc xin

10. Nếu trẻ không có sẹo BCG sau tiêm ngừa lao, sẽ phải tiêm lại.

- ĐÚNG VÀ SAI. Sẹo BCG có thể xuất hiện sau tiêm một thời gian. Bạn có thể đợi đến lúc trẻ 9 tháng nếu vẫn không thấy sẹo thì có thể làm lại xét nghiệm thử phản ứng lao tố để xem xét việc tiêm lại. Nếu trong gia đình có người bị bệnh lao thì nên tiêm lại khi bé được 6 tháng tuổi.

11. Trẻ vẫn có thể bị trái rạ sau tiêm vắc xin ngừa bệnh này.

- ĐÚNG VÀ SAI. Vắc xin ngừa trái rạ cần thời gian 2 tuần để tạo miễn dịch bảo vệ trẻ. Nếu trẻ có tiếp xúc với người bệnh trong vòng 2 tuần sau tiêm thì vẫn có khả năng lây nhiễm. Trong trường hợp trẻ đã bị lây nhiễm trước khi tiêm thì vắc xin cũng không thể bảo vệ trẻ khỏi bệnh. Tuy nhiên, trong những trường hợp này thì bệnh của trẻ sẽ nhẹ hơn so với không tiêm vắc xin.

12. Trẻ vẫn có thể bị mắc bệnh đã được tiêm ngừa.

- ĐÚNG. Tất cả các vắc xin đều không thể đảm bảo 100% khả năng bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm bệnh. Vẫn có một tỷ lệ rất nhỏ không có đáp ứng miễn dịch sau tiêm vắc xin. Nhưng so với lợi ích trong việc làm giảm tỷ lệ mắc bệnh thì tiêm vắc xin vẫn là một việc làm hết sức cần thiết.

BS. Như Huỳnh